چرا ذخیره اهن بدن کم میشود

آیا می دانستید که کمبود آهن در بدن می تواند به زوال بدن شما منجر شود؟ این عارضه به این دلیل ایجاد می شود که به دلیل کمبود آهن، خون نمی تواند اکسیژن و مواد مغذی را به خوبی در سراسر بدن جابجا کند. بدون آهن کافی، نمی توانید ویتامین ها و مواد معدنی موجود در میوه ها، سبزیجات و مکمل های دارویی را جذب کنید. بنابراین اگر علائم کمبود آهن دارید، باید به فکر جبران کمبود آهن در بدن خود باشید. قبل از هر اقدامی بهتر است بدانید آهن در بدن چه می کند، علائم کمبود آهن در بدن چیست و برای درمان کمبود آهن چه باید کرد. در مرحله بعد شناخت غذاها و سبزیجاتی که باعث افزایش سطح آهن در بدن می شوند ضروری است.

آهن در بدن چگونه کار می کند؟

آهن یک ماده معدنی است که گلبول های قرمز خون برای عملکرد صحیح به آن نیاز دارند. زمانی که آهن کافی دارید، گلبول های قرمز خون، اکسیژن را به تمام بافت های بدن حمل می کنند و اکسیژن را در ماهیچه ها ذخیره می کنند. این مقدار اکسیژن برای فعالیت و ورزش لازم است. هر چه آهن در خون بیشتر باشد، مغز استخوان گلبول های قرمز بیشتری می سازد. این بدان معناست که آهن بیشتری در کبد برای توزیع اکسیژن ذخیره می شود. این مشکل تعداد توزیع کننده ها را در بدن افزایش می دهد و به همین ترتیب انتقال ویتامین ها و مواد معدنی مصرفی شما به میزان بیشتری صورت می گیرد.

یکی دیگر از عملکردهای آهن در بدن تبدیل قند به انرژی است که برای ورزشکاران و علاقه مندان به تناسب اندام بسیار مهم است. علاوه بر این، تولید آنزیم های لازم برای تولید اسیدهای آمینه، سلول های جدید، انتقال دهنده های عصبی و هورمون ها یکی دیگر از عملکردهای بسیار مهم آهن در کنترل بیمار است. وقتی سطح آهن در خون پایین باشد، مقابله با بیماری ها دشوار است، زیرا سیستم ایمنی برای عملکرد صحیح به آهن وابسته است. آهن برای رشد مناسب ذهنی و جسمی لازم است و مصرف کافی این عنصر در دوران بارداری و دوران کودکی بسیار مهم است.

کمبود آهن چگونه ایجاد می شود؟

کمبود آهن اولین گام برای کاهش سطح آهن در بدن است که می تواند به کمبود آهن یا کم خونی تبدیل شود. دلایل مختلفی وجود دارد که باعث از بین رفتن سلول های خونی می شود و در شرایط مختلف از تولید گلبول های قرمز جدید که توسط مغز استخوان انجام می شود، جلوگیری می شود. برخی از دلایلی که منجر به از بین رفتن گلبول های قرمز می شود عبارتند از:

عرق کردن (مخصوصاً برای ورزشکاران حرفه ای)

ادرار

مدفوع (مدفوع)

لایه برداری (سلول های مرده پوست)

سیکل قاعدگی زنان (به ویژه آنهایی که سیکل طولانی دارند)

خونریزی زخم ها و زخم ها

خونریزی ناشی از بارداری و زایمان

علائم کمبود آهن در بدن چیست؟

هنگامی که سطح آهن به شدت کاهش می یابد، علائم کمبود آهن ظاهر می شود که نگران کننده است. علائم کمبود آهن در ابتدا ظریف و کم هستند و با بزرگتر و حاد شدن مشکل، علائم آشکار می شوند. علائم کمبود آهن عبارتند از:

خستگی

سرگیجه

کاهش امنیت

کاهش توانایی در ورزشکاران

پوست رنگپریده

سرد بودن در هوای گرم

برای درمان کمبود آهن چه بخوریم؟

علاوه بر مکمل های دارویی که به طور مستقیم سطح آهن خون را افزایش می دهند، مصرف برخی غذاها و سبزیجات نیز می تواند میزان آهن را در بدن افزایش دهد. البته استفاده از داروهای مکمل به دلیل مصنوعی بودن ممکن است توسط همه پزشکان توصیه نشود. بنابراین، برای حفظ امنیت، می‌توانید از این مواد غذایی برای متعادل کردن سطح آهن در خون خود استفاده کنید:

انار: این میوه حاوی مقدار زیادی آهن است و برای درمان کم خونی بسیار توصیه می شود. انار همچنین حاوی فیبر، پتاسیم و ویتامین های دیگری است که به گردش خون سالم کمک می کند. آب انار منبع غنی آهن است.

گوجه فرنگی: این محصول کشاورزی به جذب آهن کمک می کند و برای افراد مبتلا به کم خونی مفید خواهد بود. می توانید گوجه فرنگی را به سالاد، خورش و انواع غذاها اضافه کنید.

میوه ها و سبزیجات: سبزیجات مختلف مانند مارچوبه، میوه های خشک مانند برگ زردآلو. هلو و آلو، گلابی، انجیر، کشمش و مویز باعث افزایش سطح آهن در خون می شوند.

گیاهان دارویی: برخی از گیاهان باعث افزایش سطح آهن در بدن می شوند، اما بهترین آنها ریشه خاکشیر، ریشه قاصدک و گزنه است. البته توصیه می شود قبل از شروع مصرف این گیاهان دارویی با مشاور پزشکی و پزشک طب سنتی مشورت کنید.

چه غذاهایی از جذب آهن جلوگیری می کند؟

همانطور که برخی غذاها باعث افزایش میزان آهن در بدن می شوند، برخی غذاها نیز از جذب آهن جلوگیری می کنند. این غذاها باعث می شوند بدن نتواند آهن غذا را جذب کند، بنابراین بهتر است هنگام افزایش میزان آهن در بدن از مصرف این غذاها خودداری کنید. این غذاها عبارتند از:

تخم مرغ

شیر و پنیر

شکلات و قهوه

چغندر و لبو

نعناع تند

سویا

اسفناج

بیشتر بخوانید: چه ویتامین ها و مواد معدنی متابولیسم بدن را افزایش می دهند؟

منبع: Urbangyal

فریتین پروتئینی است که در سلول‌های بیشتر موجودات زنده یافت می‌شود و آهن را به هم متصل می‌کند و نقش عمده‌ای در ذخیره‌سازی آهن در بدن انسان دارد. آهن بخش مهمی از هموگلوبین است. مولکول پروتئینی که اکسیژن را به گلبول های قرمز خون می رساند و آن را به سلول های بدن می رساند.

نکات مهم

بدن برای تولید مقادیر طبیعی هموگلوبین به آهن وابسته است.

ذخایر آهن بدن عمدتاً به شکل فریتین است. اگر ذخایر آهن تمام شود، بدن ممکن است نتواند هموگلوبین کافی برای تامین نیاز سلول ها تولید کند. این مقدار در سطح پایین فریتین منعکس خواهد شد.

کم خونی به طور کلی به عنوان کاهش تعداد گلبول های قرمز یا هموگلوبین در خون تعریف می شود.

اگر چه سطوح پایین آهن می تواند باعث کم خونی شود، سطوح بالای آهن نیز می تواند منجر به مشکلات سلامتی شود. اضافه بار آهن یک بیماری نسبتا شایع است.

فریتین چیست؟

فریتین پروتئینی است که آهن را در بدن ذخیره می کند. تقریباً در تمام سلول ها یافت می شود و تنها بخش نسبتاً کمی در جریان خون وجود دارد. بیشترین مقدار فریتین در سلول های کبد و سیستم ایمنی یافت می شود.

ترانسفرین پروتئینی است که فریتین را در خون حمل می کند. هنگامی که بدن به هموگلوبین و گلبول های قرمز بیشتری نیاز دارد، به سلول ها سیگنال می دهد تا فریتین آزاد کنند. فریتین توسط ترانسفرین منتقل می شود تا آهن برای تولید هموگلوبین و گلبول های قرمز خون در دسترس باشد.

بنابراین نقش اصلی فریتین ذخیره آهن در سلول ها و رساندن آن به مناطقی است که به آن نیاز است. فریتین به راحتی در خون اندازه گیری می شود. این مقادیر با کل آهن ذخیره شده در بدن مرتبط است. بنابراین فریتین سرم ذخایر آهن بدن را منعکس می کند.

انواع کم خونی، علل، علائم و آخرین روش های درمانی با توجه به نوع آن

به طور کلی، سطح پایین نشان دهنده کمبود آهن است، در حالی که سطح بالا ممکن است نشان دهنده بار اضافی آهن در بدن باشد. با این حال، در غیاب اضافه بار آهن، سطوح بالایی اغلب مشاهده می شود.

مقدار نرمال فریتین

سطح فریتین با افزایش سن افزایش می یابد و سطح آن در مردان بیشتر از زنان است. مقدار پایه عبارت است از:

مردان: 23-336 ng/ml

زنان: 306-11 نانوگرم در میلی لیتر

فریتین کم – به چه معناست؟

مقادیر کم معمولاً با کمبود آهن ناشی از خونریزی یا کمبود آهن در رژیم غذایی همراه است.

علل شایع از دست دادن خون که منجر به سطوح پایین فریتین می شود، از دست دادن خون طولانی مدت به دلیل خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی گوارشی است.

حالت دوم ممکن است نتیجه زخم، التهاب یا سرطان معده، روده کوچک یا روده بزرگ باشد. گاهی اوقات خونریزی می تواند به دلیل هموروئید باشد.

مقادیر کم معمولاً نشان دهنده کم خونی فقر آهن است، اما می تواند ناشی از بیماری سلیاک، کم کاری تیروئید و کمبود ویتامین C نیز باشد.

یک مطالعه نشان داد که سطوح پایین به دلیل کمبود آهن در 19 درصد از گیاهخواران یافت شد.

علائم شایع مرتبط با سطوح پایین فریتین شامل خستگی، سردرد، سرگیجه و ضعف غیر قابل توضیح است.

فریتین بالا – به چه معناست؟

در شرایط بالینی، سطوح فریتین بالا ممکن است نشان دهنده اضافه بار آهن یا یک پاسخ التهابی باشد که در آن سطح بدون اضافه بار آهن افزایش می یابد.

مقادیر بسیار بالا می تواند نشان دهنده تجمع آهن در بدن باشد. هموکروماتوز یک اختلال ژنتیکی اتوزومال مغلوب متابولیسم آهن است که با سطوح بسیار بالای فریتین مشخص می شود.

چاقی، التهاب و مصرف روزانه الکل می تواند سطح فریتین را افزایش دهد. همچنین ممکن است در زنان مبتلا به بی اشتهایی عصبی افزایش یابد.

این احتمالاً به دلیل افزایش ذخیره آهن در اثر انقباض در حجم خون در گردش و کاهش از دست دادن آهن به دلیل کاهش خونریزی قاعدگی است.

علائم اضافه بار آهن ممکن است شامل خستگی، ضعف غیر قابل توضیح و درد مفاصل باشد.

اگر سطح فریتین بالا باشد، ممکن است آزمایش های دیگری برای ارائه اطلاعات بیشتر در مورد آهن در بدن انجام شود.

رایج ترین آزمایش ها آهن سرم و ظرفیت اتصال کل آهن TIBC است. TIBC میزان ترانسفرین را منعکس می کند.

اشباع ترانسفرین

اشباع ترانسفرین می تواند به تمایز بین اضافه بار آهن و سایر علل افزایش فریتین کمک کند. اشباع ترانسفرین نسبت آهن سرم به TIBC (آهن سرم/TIBC) است.

اشباع ترانسفرین در بیماران مبتلا به هموکروماتوز ارثی، معمولاً بیشتر از 45٪ و گاهی اوقات بیش از 55٪ افزایش می یابد.

فریتین به عنوان یک واکنش دهنده فاز حاد

فریتین همچنین به عنوان یک واکنش دهنده فاز حاد شناخته می شود، به این معنی که سطح آن در هنگام بروز التهاب افزایش می یابد. بنابراین، اغلب در بیماران مبتلا به عفونت، سرطان های خاص مانند لنفوم هوچکین و لوسمی و شرایطی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتوز سیستمیک افزایش می یابد.

سطح سرمی معمولاً در بیماری استیل بزرگسالان، استئوآرتریت سیستمیک نوجوانان و لنفوهیستوسیتوز هموفاگوسیتیک افزایش می‌یابد.

کلیه عوارض کم خونی بر روی مغز، پوست و بدن (طبق نظر 3 متخصص)

شرایط مرتبط با سطوح بالای فریتین

فریتین بالای سر معمولاً در طی تمرینات عمومی دیده می شود. اولین قدم این است که شرایط مرتبط با اضافه بار آهن مانند هموکروماتوز ارثی را رد کنید. نود درصد از سطوح بالای فریتین به دلیل اضافه بار آهن نیست.

اگر هموکروماتوز ارثی رد شود، یک کار پزشکی برای شناسایی مصرف الکل، سندرم متابولیک، چاقی، بیماری کبد، سرطان، عفونت یا التهاب به عنوان عوامل ایجاد کننده انجام می شود.

سطح فریتین در موارد زیر افزایش می یابد:

بیماری حاد و مزمن کبد

عفونت

التهاب

نوشیدنی های الکلی

سرطان

پرکاری تیروئید

بیماری گوچر

اضافه بار آهن (هموکروماتوز)

مرحله نهایی بیماری کلیه

کم خونی غیر از فقر آهن

سطوح بالا با سندرم متابولیک، هیپرانسولینمی و بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط است. در زنان، سطح فریتین پس از یائسگی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد و ممکن است خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.

روشی ساده برای تشخیص علائم کم خونی + بهترین رژیم غذایی برای درمان قطعی

هموکروماتوز ارثی

هموکروماتوز ارثی یک اختلال اتوزومال مغلوب اضافه بار آهن است که معمولاً به دلیل هموزیگوسیتی برای جهش C282Y در ژن HFE ایجاد می شود.

جهش C282Y باعث افزایش نامناسب جذب آهن روده ای می شود و به دلیل تغییرات ژنتیکی و به خطر انداختن سنتز یا فعالیت هورمون آهن هپسیدین باعث اضافه بار آهن در بدن می شود.

مشابه دیابت نوع 1 که یک اختلال در متابولیسم گلوکز ناشی از کمبود انسولین است، هموکروماتوز یک وضعیت متابولیک متابولیسم آهن است که ناشی از کمبود هپسیدین است. این جهش نفوذ پذیری بالاتری نسبت به جهش H6RD دارد.

هموکروماتوز ارثی ناشی از اضافه بار آهن باعث افزایش خطر آسیب اندام ها از جمله آسیب کبدی، سیروز و سرطان کبد، ضربان قلب نامنظم (آریتمی)، اختلالات عضله قلب (کاردیومیوپاتی)، دیابت، آرتریت و رنگدانه های قهوه ای پوست می شود.

مفیدترین آزمایش خون برای ارزیابی اضافه بار آهن به دلیل هموکروماتوز ارثی، فریتین سرم و اشباع ترانسفرین سرم است.

اشباع ترانسفرین کمتر از 45 درصد در بیماران با فریتین بالا کمتر احتمال دارد که هموکروماتوز ارثی باشد و ممکن است دلایل دیگری را نشان دهد.

هموکروماتوز ارثی معمولاً با برداشتن منظم خون از بدن (فلبوتومی) درمان می شود.

هدف فلبوتومی بازگرداندن سطح آهن به حالت طبیعی است. سطح فریتین برای نظارت بر درمان استفاده می شود و ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد تا آهن به حالت عادی برگردد.

ذخیره آهن و کمبود آن به چه معنا است؟

در بدن هر فرد بین ۲ تا ۴ گرم آهن وجود دارد. کاهش ذخایر خطر کم خونی را افزایش می دهد.

هنگامی که ذخایر آهن کاهش می یابد (یعنی از همان ابتدا)، علائم کم خونی فقر آهن بلافاصله ظاهر نمی شود. در واقع، مدتی پس از کاهش مداوم ذخایر آهن، زمانی که دیگر آهنی برای تولید گلبول های قرمز جدید وجود ندارد، کمبود هموگلوبین و کاهش هماتوکریت وجود دارد که همان علائم کم خونی فقر آهن است و مربوط به آن علائمی مانند خستگی، سردرد، بی حالی و رنگ پریدگی ظاهر می شود.

به این ترتیب، اگر فردی از طریق آزمایش خون متوجه شود که هنوز هموگلوبین و هماتوکریت کافی دارد، اما فریتین او کاهش یافته است، این به معنای کاهش ذخایر آهن است، اما کم خونی نیست. در ابتدا بهتر است با یک متخصص تغذیه با اصلاح و اصلاح رژیم غذایی مشورت کنید، سپس در صورت لزوم از مکمل آهن برای بهبود وضعیت ذخیره آن استفاده کنید.

اگر فردی صرفاً به دلیل نگرانی از کمبود ذخایر آهن شروع به مصرف قرص‌های آهن کند، ممکن است در صورت داشتن ذخایر کافی آهن، بی‌رویه مکمل‌ها را مصرف کند، در این صورت حتی ممکن است مسمومیت با آهن رخ دهد که معادل هموکروماتوز است. در درون او اتفاق می افتد

مراجع

مقاله علمی و آموزشی ذخیره آهن و کمبود آن به چه معناست؟ نتیجه تحقیق و پژوهش است که توسط تحریریه علمی پورتال UC گردآوری و نوشته شده است (شما می توانید). در این راستا مقاله احمدرضا درشتی – متخصص تغذیه – به عنوان منبع اصلی استفاده شد.

نمایش بیشتر